رشد بی‌رویه حضور اتباع خارجی در ایران، بازار مسکن اجاره‌ای را به چالشی جدی برای دهک‌های پایین جامعه تبدیل کرده است. افزایش تقاضا، تورم قیمت‌ها و رقابت نابرابر میان مستأجران ایرانی و مهاجران، بسیاری از خانواده‌های ایرانی را از دستیابی به سرپناه مناسب باز داشته است. در این میان، نبود برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری روشن، آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی بیشتری به همراه دارد.

به گزارش کیوسک‌خبر، بازار مسکن ایران طی سال‌های اخیر با بحران‌هایی چندگانه مواجه شده که از جمله آن‌ها می‌توان به تأثیر مهاجرت گسترده اتباع خارجی، به‌ویژه از کشورهای همسایه، اشاره کرد. افزایش حضور اتباع افغانستانی و سایر مهاجران، نه‌تنها تقاضا را در بازار مسکن اجاره‌ای افزایش داده، بلکه الگوی قیمت‌گذاری را به زیان دهک‌های محروم جامعه تغییر داده است.

طبق آمارهای غیررسمی، بین ۷ تا ۱۱ میلیون مهاجر افغانستانی در ایران حضور دارند. این جمعیت، بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی، بر بازارهایی مانند مسکن، اشتغال، و کالاهای مصرفی فشار وارد کرده است. مهاجرانی که اغلب به دلیل قوانین موجود نمی‌توانند مالکیت مسکن داشته باشند، به سمت بازار اجاره‌ای سوق پیدا کرده‌اند.

مجید گودرزی، تحلیلگر بازار مسکن، درباره تأثیر حضور اتباع خارجی بر بازار مسکن می‌گوید: «این اتباع معمولاً گروهی و چند خانواری در یک واحد مسکونی زندگی می‌کنند. چنین شیوه‌ای از سکونت، به آن‌ها امکان می‌دهد اجاره‌های بالا را بپردازند، حتی اگر دو برابر قیمت واقعی باشد. صاحبخانه‌ها نیز با مشاهده این اعداد و ارقام، نرخ‌های جدیدی برای واحدهای خود تعیین می‌کنند که مستأجران ایرانی توان پرداخت آن را ندارند.»

این وضعیت در مناطق حاشیه‌ای و شهرهای کوچک که مهاجران بیشتر حضور دارند، شدت بیشتری دارد. گودرزی اضافه می‌کند: «در نتیجه این شرایط، بسیاری از مستأجران ایرانی، به‌ویژه در دهک‌های پایین، از بازار مسکن خارج شده و به سمت سکونت در مناطق بسیار محروم‌تر یا فاقد امکانات اولیه سوق داده می‌شوند.»

حضور اتباع خارجی علاوه بر مسکن، بر سایر شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی نیز تأثیر گذاشته است. گودرزی توضیح می‌دهد: «اتباع خارجی نه‌تنها تقاضای کاذب در بازار مسکن ایجاد کرده‌اند، بلکه با حضور در بازار کار، قدرت چانه‌زنی نیروی کار ایرانی را کاهش داده‌اند. بسیاری از این افراد بدون بیمه و با دستمزدهای پایین کار می‌کنند، که این امر تعادل بازار کار را به هم زده است.»

به گفته این تحلیلگر، بسیاری از مهاجران از خدمات و کالاهای یارانه‌ای مانند نان، شیر، و گوشت نیز بهره‌مند می‌شوند؛ خدماتی که برای حمایت از شهروندان ایرانی طراحی شده‌اند. وی معتقد است: «در هیچ نقطه‌ای از جهان، چنین روند بی‌ضابطه‌ای در پذیرش مهاجران دیده نمی‌شود. مهاجرت باید با سیاست‌گذاری و مدیریت دقیق همراه باشد، نه اینکه به بحرانی برای شهروندان کشور میزبان تبدیل شود.»

گودرزی تأکید می‌کند که برای حل این بحران، باید سیاست‌های روشنی در حوزه مهاجرت تدوین شود. او می‌گوید: «ایران باید مانند سایر کشورها، کمپ‌های موقت برای مهاجران ایجاد کند و ورود آن‌ها به بازار کار و مسکن را مدیریت کند. همچنین، نیازسنجی در حوزه نیروی کار ضروری است تا مشخص شود چه نوع مهاجرانی برای چه فعالیت‌هایی مورد نیاز هستند.»

وی اضافه می‌کند: «برای جلوگیری از فشار به بازار مسکن اجاره‌ای، می‌توان واحدهای کارگری مستقل یا سکونت‌گاه‌های ویژه‌ای برای مهاجران طراحی کرد. این اقدامات نه‌تنها مانع از رقابت مهاجران با مستأجران ایرانی می‌شود، بلکه نظم و شفافیت بیشتری به بازار مسکن می‌بخشد.»

در شرایطی که بسیاری از ایرانیان به دلیل تورم، افزایش اجاره‌بها، و کاهش قدرت خرید، از تامین مسکن مناسب بازمانده‌اند، رقابت با مهاجران این چالش را دوچندان کرده است. به‌ویژه در دهک‌های پایین جامعه، تأمین یک سرپناه حداقلی به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل شده است.

در نهایت، تداوم روند فعلی می‌تواند پیامدهای گسترده‌تری به همراه داشته باشد؛ از گسترش مناطق حاشیه‌نشین گرفته تا افزایش نارضایتی‌های اجتماعی. تدوین سیاست‌های اصولی و بلندمدت برای مدیریت مهاجران، می‌تواند گامی موثر در جهت کاهش آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی این پدیده باشد.