به گزارش کیوسک خبر به نقل از ایسنا، شورای امنیت سازمان ملل روز سه‌شنبه ۱۰ تیر (۳۰ ژوئن) برای ارائه گزارش شش ماهه درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا در ارتباط با توافق هسته‌ای ایران (برجام) تشکیل جلسه داد. این جلسه به دلیل شیوع کرونا به طور آنلاین برگزار شد و قرار نبود در آن رای‌گیری انجام شود. اما از آنجایی که مقامات آمریکا قبلا گفته بودند از هر فرصتی برای جلب نظر اعضای شورا در رابطه با تمدید تحریم تسلیحاتی ایران استفاده خواهند کرد خبرسازتر از قبل شد.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱، موظف است هر ۶ ماه گزارشی از روند اجرای این قطعنامه به شورای امنیت ارائه کند. قطعنامه ۲۲۳۱ در سال ۲۰۱۵ در پی توافق هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ با اجماع ۱۵ عضو شورای امنیت به تصویب رسیده است. در این قطعنامه، برجام مورد تایید و حمایت قرار گرفت و قطعنامه‌هایی که قبلا درباره ایران در شورای امنیت تصویب شده بود بر اساس آن برای مدت زمانی مشخص طبق برجام تعلیق شد. در چارچوب برجام برخی از تحریم‌ها علیه ایران از جمله تحریم تسلیحاتی باید حداکثر پنج سال پس از پذیرش توافق هسته‌ای یعنی در ۲۷ مهرماه ۱۳۹۹ لغو شود.

شورای امنیت سازمان ملل حدود ۱۳ سال پیش در حالی که موضوع هسته‌ای ایران در صحنه بین‌الملل مطرح شده بود، خرید و فروش تسلیحات متعارف را برای ایران ممنوع کرد.

بعد از آنکه دونالد ترامپ در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ یک جانبه و به طور رسمی از برجام خارج شد علاوه بر آنکه تحریم‌های خود علیه ایران را بر اساس برجام تعلیق شده بود بازگرداند، سیاست فشار حداکثری در حوزه‌های مختلف را نیز در مورد ایران دنبال کرد. آمریکا در چارچوب این سیاست در حوزه نظامی و موشکی سعی کرد به ایران فشار آورده و هر گونه آزمایش موشکی ایران را مورد حمله قرار دهد و آن را بر خلاف قطعنامه ۲۲۳۱ بخواند این در حالی بود که نه در گزارش‌های سازمان ملل درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ و نه مواضع اروپایی‌ها هیچ گونه ردی از موافقت با دیدگاه آمریکا در این رابطه وجود نداشت.

اما در گزارش دبیرکل سازمان ملل که ۱۴ خرداد (۱۱ ژوئن)  سال جاری منتشر شد، ادعا شد که محموله‌های سلاح که آمریکا در نوامبر ۲۰۱۹ و فوریه ۲۰۲۰ در آب‌های نزدیک یمن توقیف کرد، حامل تسلیحاتی با منشاء ایرانی بوده است. در این گزارش آمده است که که انتقال تسلیحات احتمالا با قطعنامه ۲۲۳۱ سازگار نبوده و گفته شده بود که موشک‌های مورد استفاده در حمله به تاسیسات نفتی عربستان و فرودگاه بین‌المللی شهر “ابها” در جنوب عربستان هم در اصل ساخت ایران بوده است.

علاوه بر این بیانیه سه کشور اروپایی عضو برجام که تلویحا از تمدید تحریم‌ تسلیحاتی ایران حمایت کردند، آمریکا را در ارایه پیش‌نویس و ییگیری آن راسخ‌تر کرد.

در بخشی از بیانیه آلمان، انگلیس و فرانسه که در برلین مورد توافق قرار گرفت آمده است: “سه کشور اروپایی به اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ که توسط آن برجام در سال ۲۰۱۵ مورد تایید قرار گرفت پایبند هستند، اگر چه ما معتقدیم که برداشته شدن برنامه‌ریزی شده تحریم تسلیحاتی سلاح‌های متعارف در اکتبر آینده (مهره‌ماه) که در قطعنامه ۲۲۳۱ به آن اشاره شده پیامدهای زیادی برای امنیت و ثبات منطقه خواهد داشت.

قطعنامه ۲۲۳۱ تنها از ایران درخواست می‌کند که از تولید و آزمایش موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک اتمی خودداری کند.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در بخشی از سخنان خود در نشست شورای امنیت روز سه‌شنبه اظهار کرد: چارچوب زمانی رفع محدودیت‌های تسلیحاتی که در قطعنامه ۲۲۳۱ پیش‌بینی شده، بخش لاینفک از تفاهم سخت به دست آمده است که طرف‌های برجام را قادر ساخت تا در نهایت درمورد بسته کلی برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ توافق کنند.

او گفت: هرگونه محدودیت جدید توسط شورای امنیت، بر خلاف تعهدات اساسی است که به ملت ایران داده شده است. در چنین سناریویی، گزینه‌های ایران، همان‌طور که قبلاً به بقیه طرف‌های برجام اطلاع داده شده، قاطع خواهد بود.

به گزارش ایسنا، با وجود این که روند شکست های آمریکا در شورای امنیت و عدم اقبال اعضای این شورا و جامعه جهانی نسبت به فشارهای حداکثری و سوءاستفاده این کشور از قدرت و امکانات بین المللی به نفع منافع ملی ادامه دارد اما هم چنان این کشور از آستینش نقشه و نیرنگ بیرون می آورد.

بعد از نشست روز سه شنبه شورای امنیت آمریکا باید تلاش و تمرکز خود را بر روی آرای حداقل ۹ عضو شورای امنیت قرار دهد تا رای مثبت آنها را در موافقت با قطعنامه پیشنهادی اش علیه ایران دریافت کند. اگر بتواند از این ۹ رای اطمینان حاصل کند حتی اگر با وتوی چین و روسیه نیز مواجه شود از آن استقبال خواهد کرد چرا که هزینه وتو را برای این دو کشور به وجود آورده است. از سویی آمریکا می تواند باز هم در مدت زمان باقی مانده تا موعد لغو تحریم تسلیحاتی ایران بر اساس برجام یعنی در ۲۷ مهر ماه سال جاری، باز هم پیش نویس قطعنامه جدیدی را تحت این عنوان به شورای امنیت ارایه کند که کوچکترین هدفش از این کار فضاسازی علیه ایران و کشورهای عضو برجام و ایجاد هزینه برای اعضای این توافق و جامعه جهانی است.

در عین حال آنچه برای ایران و اعضای باقی مانده در برجام مبهم است و با وجود مخالفت صریح روسیه و چین و حتی سه کشور اروپایی همچنان بر آن با قدرت تاکید دارد استفاده این کشور از مکانیسم ماشه است. با وجود این که آمریکا از برجام خارج شده است و دیگر حق اقدام در این چارچوب را ندارد، اما با سوءاستفاده از خلاءهای قانونی در قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام سعی دارد تا از محل به برجام ضربه بزند و تمامی تحریم های بین المللی درباره ایران که بر اساس برجام تعلیق شده است را بازگرداند. هر چند استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه یا اسنپ بک به لحاظ حقوقی غیرقانونی است اما به لحاظ سیاسی و با اعلام این‌که خواهان تشکیل کمیسیون حل اختلاف است می تواند این روند را کلید بزند. روسیه و چین طبعا این اقدام را نمی پذیرند اما سکوت قطعنامه و خلاء قانونی در منشور ملل متحد این ابهام را ایجاد کرده است که در این سکوت، آمریکا ممکن است به خواست خود برسد در عین حال این امکان هم وجود دارد در یک رویکرد تازه و بدیع کشورهای عضو دایم شورای امنیت و دیگر اعضای سازمان ملل مقابل این زورگویی آمریکا و علیه یک جانبه گرایی این کشور بیاستند.

شاید از این منظر بتوان سخنان روز چهارشنبه حسن روحانی مبنی بر این که “ایران ضربه سیاسی آمریکا به برجام را تحمل نخواهد کرد” را مهم دانست. 

رئیس جمهور با بیان اینکه آمریکا تاکنون به برجام ضربه اقتصادی زده است، گفت: اگر آمریکا بخواهد به برجام ضربه سیاسی بزند جمهوری اسلامی ایران تحمل نکرده و اقدام قاطع خود را نشان می‌دهد.

هر چند تلاش های آمریکا در شورای امنیت در همراه کردن جامعه جهانی با خود علیه ایران تا کنون به جایی نرسیده است اما نباید به ادامه دار بودن این زنجیره امید بست و باید از فرصت ها برای بستن همه مسیرهای سیاسی و حقوقی این کشور در ضربه زدن به برجام استفاده کرد. اطمینان خاطر آمریکا در استفاده از مکانیسم ماشه و نتیجه بخش بودن تلاشش جای نگرانی جدی دارد. روسیه و چین تا کنون حمایت  های خوبی از برجام داشته اند و موانع زیادی خارج از برجام برای آمریکا ایجاد کرده اند اما نباید دست روی دست گذاشت و صرفا به حمایت‌های این دو کشور یا پایبندی متزلزل سه کشور اروپایی به این توافق دل بست.

با وجود حمایت کشورهای عضو برجام و مخالفت با یک جانبه‌گرایی آمریکا در تمدید تحریم تسلیحاتی ایران این احتمال وجود دارد که پیش‌نویس قطعنامه این کشور پس گرفته شده یا با وتوی چین و روسیه رو به رو شود اما از همین الان و شاید از خیلی پیش‌تر باید به فکر حربه بعدی آمریکا یعنی تلاش برای استفاده از مکانیسم ماشه بود.