طاهره نطقی طاهری ـ مدیر مسئول

حاجی‌فیروز، نماد شادی و نویددهنده بهار، از دیرباز در فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه‌ای داشته است. این شخصیت با لباس قرمز، چهره سیاه‌شده و ساز تنبک، همواره به عنوان پیام‌آور نوروز و شادی در روزهای پایانی اسفندماه در خیابان‌ها ظاهر می‌شد و با رقص و آواز، مردم را به استقبال سال نو دعوت می‌کرد. اما در سال‌های اخیر، نقش و عملکرد حاجی‌فیروز دستخوش تغییراتی شده است که بازتابی از تحولات اجتماعی و اقتصادی جامعه ایران است.

در گذشته، حاجی‌فیروزها عمدتاً مردانی بودند که با شور و شوق، نوید عید را می‌دادند و مردم را به شادی فرا می‌خواندند. آنها با کوبیدن بر تنبک و خواندن ترانه‌های سنتی، فضایی سرشار از نشاط و امید ایجاد می‌کردند. اما امروزه، این تصویر تا حدی تغییر کرده است. حضور کودکان و خردسالان در لباس حاجی‌فیروز، همراه با درخواست کمک مالی از مردم، نشان‌دهنده تحولی عمیق در فلسفه وجودی این سنت دیرینه است. این تغییر نه تنها به دلیل مشکلات اقتصادی، بلکه به دلیل نفوذ فرهنگ تکدی‌گری در جامعه است.

حاجی‌فیروزهایی که زمانی تنها برای شادی و نوید عید می‌آمدند، امروزه به دنبال کسب روزی هستند. برخی از آنها حتی با کارتخوان‌های پنهان شده زیر لباس‌های قرمز خود، از مردم درخواست کمک مالی می‌کنند. این تغییر رفتار، نشان‌دهنده فشارهای اقتصادی است که بر جامعه تحمیل شده و حتی سنت‌های دیرینه را تحت تأثیر قرار داده است. دیگر کمتر می‌توان چهره‌های بشاش و شاداب حاجی‌فیروزهای قدیم را دید. به جای آن، لایه‌ای از غم و ناامیدی بر چهره‌های این افراد نشسته است.

این تحولات، تنها به تغییر رفتار حاجی‌فیروزها محدود نمی‌شود، بلکه بازتابی از شرایط کلی جامعه است. مشکلات اقتصادی، فقر و نابرابری، حتی بر سنت‌های فرهنگی نیز تأثیر گذاشته‌اند. حاجی‌فیروز که زمانی نماد شادی و امید بود، امروزه به نمادی از مشکلات اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است. این تغییر، نه تنها بر حاجی‌فیروزها، بلکه بر نگرش مردم نسبت به این سنت نیز تأثیر گذاشته است. دیگر کمتر کسی با دیدن حاجی‌فیروز، تنها به شادی و عید فکر می‌کند؛ بلکه به مشکلات پنهان در پس این چهره‌ها نیز توجه می‌کند.

با این حال، حاجی‌فیروز همچنان بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ ایرانی است. حضور او در خیابان‌ها، هرچند با تغییراتی همراه شده، اما هنوز هم نویددهنده بهار و تحول است. چهره سیاه او نماد پایان تاریکی و ناپاکی‌هاست و لباس قرمزش نشان‌دهنده شادی و تحولی جدید در زندگی است. این نمادها، حتی در شرایط دشوار، امید به آینده‌ای بهتر را زنده نگه می‌دارند.

در کنار این تحولات، بازارهای سنتی ایران نیز در آستانه نوروز، شاهد ازدحام و شلوغی بی‌سابقه‌ای هستند. مردم برای خریدهای نوروزی به بازارها سرازیر می‌شوند و به دنبال تهیه لباس نو و هدایای عید هستند. این شلوغی، هرچند نشان‌دهنده جنب‌وجوش زندگی است، اما بازتابی از دغدغه‌های اقتصادی مردم نیز هست. بسیاری از افراد به دنبال کالاهایی با قیمت مناسب هستند و این موضوع، فشار اقتصادی را بر خانواده‌ها نشان می‌دهد.

در نهایت، می‌توان گفت که حاجی‌فیروز و سنت‌های مرتبط با نوروز، همچنان بخشی مهم از فرهنگ ایرانی هستند. اما تغییرات اجتماعی و اقتصادی، این سنت‌ها را نیز تحت تأثیر قرار داده‌اند. حاجی‌فیروزهای امروزی، نه تنها نویددهنده بهار، بلکه بازتابی از شرایط دشوار جامعه هستند. این تغییرات، لزوم توجه به مسائل اقتصادی و اجتماعی را بیش از پیش آشکار می‌کند. امید است که با بهبود شرایط، شادی و امید واقعی به زندگی مردم بازگردد و حاجی‌فیروزها نیز بتوانند دوباره با چهره‌های بشاش و شاداب، نویددهنده بهار و تحول باشند.