رفتن به طبیعت و گذر از میان درختان و علفزارها، همنشین شدن با آوای دلنشین پرندگان همیشه دل انگیز و روح نواز بوده است، لذت شنیدن صدای پرندگان در صبح‌دم حتی بدون اینکه دیده شوند قابل توصیف نیست؛ شاید همان لحظه آن‌را درک نکنید، اما روزهای آینده متوجه می‌شوید که چقدر ذهنتان آزاد شده است.
چند سالی است متخصصان امر به طبیعت درمانی توصیه می کنند و ایران با داشتن اقلیمی متنوع و گونه های گیاهی و جانوری منحصر به فرد می تواند رشد چشمگیری در این زمینه داشته باشد.
در چند سال اخیر صنعت پرنده نگری در دنیا رشد خوبی کرده که توسعه آن در ایران با دارا بودن این پتانسیل می تواند چرخ اقتصاد کشور را تا حد زیادی به حرکت در آورد و در کنار آن، زیستگاه و به دنبال آن انواع گونه های پرندگان محافظت شوند.
در واقع پرنده‌ نگری در گردشگری حیات وحش از جمله فعالیت ‌های در حال رشد است و روزانه افراد بیشتری به این شاخه از گردشگری علاقه ‌مند می‌ شوند. این رشته در نقاط مختلف دنیا هواداران و متقاضیان بی شماری دارد و صدها هزار پرنده‌ نگر حرفه‌ ای درآمدهای کلانی را از رهگذر این نوع توریسم یا گردشگری عاید کشورهایی می کنند که با اقلیم متنوع خود میزبان پرندگان از سراسر جهان هستند.
بر اساس آمار منتشر شده از منابع جهانی، در سال ۲۰۰۹ حدود چهار میلیون نفر از ژاپن با هدف پرنده نگری از کشور خارج شده و به کشورهای مختلف سفر کرده‌اند. بنابراین تصور کنید صنعت پرنده‌نگری تا چه اندازه می‌تواند بزرگ و وسیع باشد، اما در کشور ما از این ظرفیت استفاده چندانی نمی‌شود.
این در حالی است که ایران جزو کشورهایی با تنوع گونه‌ای بالا است و حدود ۶۰۰ گونه پرنده وجود دارد که سال به سال نیز به تعداد آن‌ها اضافه می‌شود. حتی در زمینه تنوع گیاهی هم کشور ما بسیار متنوع و غنی است؛ به طوری که تا امروز بیش از ۱۰ هزار گونه گیاهی در ایران ثبت شده و این تعداد از تمام گونه‌های گیاهی قاره سبز یعنی اروپا بیشتر است.
حال از این ظرفیت می‌توان به خوبی برای درآمدزایی پایدار در قالب پرنده‌نگری استفاده کرد؛ راهی که بسیاری از کشورها به خوبی گام در این مسیر گذاشته‌اند و تا حد زیادی نیز موفق بوده‌اند؛ زیرا صنعتی درآمدزا و در عین حال پایدار است.
با نگاهی به تاریخچه روز ملی پرنده‌نگری می‌بینیم در سال ۱۳۸۹ برای اولین بار از طریق کمیته ملی طبیعت‌گردی تعیین یکی از روزهای سال به نام روز ملی پرنده‌نگری پیشنهاد شد. در این راستا تلاش‌های بسیاری صورت گرفت که نتیجه آن‌ها به جشن پرنده‌نگری در اوایل اردیبهشت همان سال انجامید، اما به سبب نقدهای وارده به برگزاری چنین رویدادی در فصل بهار یعنی فصل زادآوری پرندگان و آسیب‌پذیری پرندگان از حواشی برگزاری چنین رویدادی، پیشنهاد شد تاریخ این روز تغییر کند.
پس از انجام تحقیقات و ایجاد کارگروه‌های لازم، فصل پاییز یعنی زمان ورود پرندگان مهاجر به کشور در نظر گرفته و اولین پنج شنبه آذرماه هر سال به عنوان روز ملی پرنده‌نگری انتخاب شد. اولین روز ملی پرنده‌نگری ۳ آذر ۱۳۹۰ برگزار شد و از آن سال همچنان ادامه دارد. اما نام گذاری یک روز و برپایی جشن فایده‌ای ندارد؛ بلکه باید کارهایی اساسی و بنیادی در راستای حفظ محیط زیست و گونه‌های موجود در آن انجام داد.
تقریبا همه پرنده ‌نگرهای واقعی به حفاظت از طبیعت ایمان دارند و برای هرچه بهتر انجام شدن این فعالیت بر پایداری زیستگاه‌ها و حفاظت از محیط ‌زیست، پافشاری می ‌کنند. یک زیستگاه تخریب شده، جایگاه مناسبی برای تماشای پرندگان نخواهد بود. از این نظر اگر این فعالیت با مدیریت مناسبی انجام شود؛ به‌ عنوان بازوی حفاظتی پرتوانی در خدمت سازمان‌ های حفاظتی محیط‌ زیست خواهد بود و می‌ تواند بخش بزرگی از نظارت و پایش ارزیابی زیستگاه‌ها و مناطق طبیعی را به‌ انجام رساند که خود مساله بسیار مهمی است.
قاچاق حیات وحش مانعی بر سر راه صنعت پرنده نگری 
محمدعلی یکتانیک کارشناس حیات وحش و عضو کمپین پرواز در این باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: تنوع زیستی در راستای اکوتوریسم و استفاده پایدار از طبیعت با هدف حفاظت از آن بستری ایجاد می‌کند که امروز تمام چرخ‌های اقتصاد دنیا بر مدار آن می چرخد. حال اینکه ما چقدر از این پتانسیل بهره مند هستیم می‌توانم بگویم تقریبا هیچ.
وی افزود: البته گروه‌های خیلی محدود پرنده‌نگری در کشور وجود دارد که زیاد جوابگوی این صنعت پاک نیست، اما جدای از این، مانع خیلی بزرگی در راه رسیدن به صنعت پرنده‌نگری در کشور وجود دارد و آن قاچاق حیات وحش و متعاقب آن فرهنگ غلط بهره‌مندی از طبیعت است.
یکتانیک تاکید کرد: با انجام یک سری برنامه‌های علمی و میدانی می‌توان از این ظرفیت در کشور استفاده کرد. متاسفانه شهرداری‌ها در همه جای کشور افتخارشان این است که با توجیه فعالیت فرهنگی و آموزشی، قفس‌هایی درست کنند و تعدادی پرنده را داخل آن‌ها در معرض دید عموم قرار دهند که به طور قطع درصد قابل توجهی از این پرندگان و سایر جانوران این مراکز موهوم قاچاق هستند. نام این پدیده شوم ضد فرهنگی را هم باغ پرندگان می‌گذارند. در واقع با این کار غیر مستقیم به مردم پیام و آموزش می‌دهند که اگر یک اتاق خالی در خانه خود دارند می‌توانند آن‌ را به قفس عقاب تبدیل کنند.
این فعال محیط زیست اظهار داشت: پرنده‌نگری به تجهیزات و سرمایه آن چنانی نیاز ندارد و فقط یک دوربین و یک کتاب می‌خواهد، بنابراین هزینه‌بر نیست و می‌توان از این صنعت که امروزه خیلی از کشورهای دنیا برای آن میلیون مسافر جابه‌جا می‌کنند؛ به نحو مطلوبی برای درآمدزایی در کشور بهره برد.
یکتانیک افزود: پرنده‌نگری مساله مشخصی است، سن و قانون خاصی ندارد؛ از خردسال تا یک فرد مسن می‌تواند پرنده‌نگری کند. تفریح بسیار خوبی است و کمک می‌کند تا از فضای بسته و پرتنش شهری خارج شوید، بروید پرنده‌ها را ببینید و اثر بی‌نظیر و ارزانی که این فعالیت روی روح و روان انسان دارد را تجربه کنید. لذت شنیدن صدای پرندگان در صبح‌دم حتی بدون اینکه دیده شوند قابل توصیف نیست. شاید همان لحظه آن‌را درک نکنید، اما روزهای آینده متوجه می‌شوید که چقدر ذهنتان آزاد شده، مانند یک بیمارستان روانی رایگان است که روش درمانی ارگانیک دارد.
وی ادامه داد: همچنین وقتی مردم پرنده‌نگری کنند، کم کم با محیط زیست آشنا می‌شوند و این همان مشارکت واقعی است، مشارکت یعنی همین که در طبیعت حضور داشته‌ای و آن‌را شناختی. این یعنی اینکه دیگر شما در غم و شادی آن شریک هستید. مشارکت خیلی با ارزش است که یکی از راه‌های ایجاد آن پرنده‌نگری است که این امکان را با ارزان‌ترین قیمت و راحت‌ترین روش‌ها در اختیار همه می‌گذارد.
کارشناس حیات وحش تاکید کرد: پرنده‌نگری باید جزو برنامه‌های اصلی سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان تنها متولی حفاظت حیات وحش باشد که به نظر می رسد امیدی به تغییر رویه حال حاضر نیست.