وقتی تاریخ را ورق می زنیم به روزهای تلخ و شیرین زیادی بر می خوریم، دفتر تاریخ مملو از خاطراتی است که هر کدام از آنها می تواند درسی برای امروزی ها باشد، جنگ و خونریزی، صلح و آرامش، پیشرفت و شکست مسائلی است که در طول دوران بارها و بارها خود را به اشکال مختلف نشان داده اند.
اما در این میان شیوع انواع بیماری ها هم گریبانگیر مردمی می شد که نان شب خود را به زحمت به دست می آوردند، در واقع بروز بیماری‌های پیش‌بینی نشده واگیردار مانند وبا، طاعون و یا سل در خاطره تاریخ دنیا و ایران تداعی کننده شرایطی است که شاید به علت نبود بهداشت و عدم آگاهی مردم از سلامت به وجود می آمدند و جان هزاران نفر را می گرفتند، مثلا در سال ۱۲۸۴ در ایران به علت شیوع وبا حدود یکصدهزار نفر جان خود را دست دادند، یا در زمان صفویان شیوع طاعون در قزوین و اردبیل حدود ۳۰ هزار نفر را کشت یا در سال ۱۷۳۱ طاعون جان حدود ۲۰ هزار نفر را در همدان و مناطق غرب ایران گرفت.
پس با نگاهی اجمالی به تاریخ می توان همواره پاندمی انواع بیماری ها را دید اما آن زمان علت این فراگیری را نبود بهداشت و عدم آگاهی مردم می دانستند بنابراین با این نگاه دیگر نباید در عصر حاضر شاهد شیوع بیماری های واگیردار مرگ بار باشیم؛ اما هستیم، اواخر سال ۲۰۱۹ بود که ویروس کرونا در شهر ووهان چین مشاهده و در مدت کوتاهی در همه جهان منتشر شد به طوری که سازمان بهداشت جهانی در اسفند ۹۸ (فوریه ۲۰۲۰) بروز پاندمی (همه گیری جهانی) این بیماری را تأیید کرد.
بر اساس آمار رسمی کشورها تاکنون بیش از ۶۳ میلیون نفر در دنیا به کووید ۱۹ مبتلا شده اند و بیش از یک میلیون و ۴۶۰ هزار نفر نیز بر اثر این بیماری جان خود را از داده‌اند. ایران از نظر تعداد فوت کرونا و بدون در نظر گرفتن نسبت جمعیت نهمین کشور دنیا است. تعداد فوت کرونا در آمریکا، برزیل، هند، مکزیک، انگلیس، ایتالیا، فرانسه و اسپانیا بیش از ایران بوده است.
شاید به ظاهر فقط بخش درمان کشورها از جمله ایران درگیر عواقب این بیماری شده اند اما با کمی تامل می توان دید که تمام زنجیره های انسانی، معیشتی و حتی محیط زیست در دام این ویروس منحوس گرفتار آمده اند، افزایش ۱۰۰ درصدی اقلام بهداشتی در زمان شیوع ویروس کرونا نسبت به مدت مشابه قبل از شیوع نشان می دهد که باید حواسمان به تمام جنبه های عواقب این همه گیری باشد.
حسن پسندیده مدیر کل دفتر پسماند سازمان حفاظت محیط زیست روز جمعه به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: اساسا استفاده از ماسک و دستکش در زمان شیوع ویروس کرونا با هدف پیشگیری از انتقال ویروس از افراد مبتلا به افراد سالم است بنابراین فراموش نکنیم که بخش زیادی از این ماسک ها و دستکش های مورد استفاده الزاما پسماندهای خطرناکی تلقی نمی شوند چون خیلی از افراد جامعه سالم هستند و به جهت پیشگیری از ابتلا به بیماری از ماسک و دستکش استفاده می کنند.
وی افزود: اما به هر طریق بخش عمده ای از پسماندهای ما که بسیار خطرناک و ویژه هستند در مراکز درمانی و بیمارستان ها تولید می شوند که در زمان شیوع ویروس کرونا میزان تولید آنها افزایش یافته است که این خود معضلی در روند جمع اوری پسماندهای خطرناک بیمارستانی است.
پسندیده ادامه داد: آمارها نشان می دهد با شیوع ویروس کرونا میزان تولید پسماندهای عفونی در مراکز درمانی در مقایسه با سال گذشته رشد ۱۰۰ درصدی داشته است، در برخی شهرها این افزایش بین ۳۰ تا ۴۰ درصد بوده که میانگین افزایش پسماندهای اقلام بهداشتی در دوران کرونا ۵۰ درصد است.
وی گفت: البته این پسماندها در محل تولید توسط سیستم های بی خطر ساز، بی خطر سازی می شوند و بعد از آن جمع آوری و به مراکز دفن زباله منتقل و در آنجا هم در لندفیل های اختصاصی با خاک و آهک پوشش داده می شوند.
وی افزود: اما نکته اساسی درباره پسماندهای اقلام بهداشتی ( ماسک و دستکش ) این است که نباید فراموش کنیم که این اقلام به هر حال پسماند هستند و افراد با توجه به مسوولیت اجتماعی که در قبال پسماندها دارند نباید آنها را به حال خود در معابر و یا طبیعت رها کنند.
مدیر کل دفتر پسماند سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: رها کردن پسماندهای اقلام بهداشتی در محیط حتی در طبیعت علاوه بر اینکه نازیبایی هایی را در محیط زیست ایجاد می کند؛ یک پدیده منفی اجتماعی است و حاکی از عدم مسوولیت پذیری افراد است هر چند که تعدادشان ممکن است کم باشد.
وی اظهار داشت: این ماسک ها و دستکش ها هر کجا هم که رها شوند باید یک نفر باشد که آنها را جمع آوری کند حتی ممکن است هیچ آلودگی هم از لحاظ بیماری نداشته باشند اما از منظر محیط زیستی آلودگی محسوب می شوند بنابراین باید در نحوه جمع آوری این اقلام دقت کرد، مثلا ماسک ها و دستکش هایی که در منازل استفاده می شوند در سطل های زباله جداگانه ای انداخته شوند و آنهایی که در سطح معابر تولید می شوند به هیچ عنوان نباید به حال خود رها شوند و مردم باید همه مشارکت کنند.
پسندیده افزود: در مراکز پرتردد مانند فروشگاه های رنجیره ای، ترمینال ها و مکان های پر تردد باید حتما سطل های مخصوصی وجود داشته باشد که بعد از مصرف ماسک و دستکش ها داخل آنها قرار گیرند.
وی گفت: رها کردن ماسک و دستکش در طبیعت را اگر هم به عنوان پسماند عادی تلقی کنیم؛ علاوه بر نازیبایی که در محیط زیست و طبیعت ایجاد می کند؛ آلودگی هایی را هم برای منابع آبی و خاکی به دنبال خواهد داشت، فراموش نکنیم ممکن است حتی خطراتی را هم برای سایر جانوران در منطقه و حتی حیوانات اهلی به همراه داشته باشند چون ممکن است آنرا به عنوان غذا بخورند و به چرخه غذایی انسان برگردند بنابراین تاکید ما این است از تمام شهروندان این است که این اقلام بهداشت را بعد مصرف حتی اگر آلودگی ویروسی هم نداشته باشند، در معابر و طبیعت رها نکنند و به آن به عنوان یک مسوولیت ملی اجتماعی نگاه کنند.