سیدجلال محمدی می‌گوید: دوتار مازندران سال‌ها مظلوم واقع شده و تحت سایه دوتار خراسان و ترکمن قرار گرفته و همه تلاشم این است که از این اتفاق جلوگیری کنم.

به گزارش خبرنگار ایلنا، موسیقی مازندران که به سه دسته تغزلی، حماسی و آیینی تقسیم‌بندی می‌شود با موسیقی مناطق خراسان و گیلان وجوه اشتراکی دارد، اما از آن‌ها متمایز است. به طور مثال عموم مردم ساز دوتار را متعلق به خراسان می‌دانند در حالی که دوتار در منطقه مازندران نیز از گذشته تا به امروز مورد توجه بوده و نسبت به دیگر مناطق شیوه نواختن متفاوتی دارد. 

یکی از اتفاقات خوبی که به تازگی در حوزه موسیقی مازندران رخ داده، ایجاد بانکی اطلاعاتی درباره نوازندگان و سازندگان ساز دو تار است که به همت جلال محمدی نوازنده، آهنگساز، پژوهشگر در حال پی‌گیری و انجام است. 

سیدجلال محمدی که سرپرستی گروه «آوای تبری» را به عهده دارد و سال گذشته گروه «دوتارنوازان» و «نقاره نوازان» مازندران را تاسیس کرده، در گفتگو با ایلنا، درباره کارهای جدیدی که در جهت رفع مشکلات و بهبود وضعیت هنرمندان و فعالان خطه مازندران انجام داده، توضیح داد. 

به تازگی اقدام به تشکیل بانک اطلاعاتی دوتارنوازان کرده‌اید. درباره این اتفاق توضیح دهید. 

پیش از توضیح درباره این اتفاق باید مطلب مهمی را بگویم؛ معضل بزرگ ما و مسئولان فرهنگی این است که هیچ بانک اطلاعاتی در زمینه فعالیت هنرمندان بخش‌های مختلف موسیقی نداریم. الان اگر بررسی کنید و مثلا به سراغ بهزیستی بروید، خواهید دید که مسئولان مربوطه در حیطه کاری و حوزه فعالیت‌هایشان آمار افراد و اتفاقات را دارند. آمار در اغلب زمینه‌ها و مشاغل وجود دارد و این خیلی بد است که مثلا آمار هنرمندان شهر و استان و کشور را نداشته باشیم. 

البته این مشکل از قدیم الایام وجود داشته است. حتی خانه موسیقی ایران نیز بانک اطلاعاتی دقیقی از هنرمندان موسیقی سبک‌های مختلف ندارد. 

متاسفانه همینطور است و این کاستی در کل کشور وجود دارد. مازندران نیز با این کاستی مواجه است و تا پیش از اقدامات صورت گرفته طی چند ماه گذشته، آماری از هنرمندان بخش‌ها مختلف موسیقی وجود نداشته است. یکی از مهمترین مزایای تشکیل بانک اطلاعاتی تخصیص بودجه عادلانه است. زمانی که بانک اطلاعاتی داشته باشیم مدیر و مسئول نهادهای ذیربط می‌دانند که بودجه دریافتی را چگونه بر اساس عدالت تقسیم کنند. 

چه شد که تصمیم به ایجاد بانک اطلاعاتی دوتارنوازان گرفتید در حالی که موسیقی مازندران سازهای بومی دیگری نیز دارد؟ 

دوتار مازندران سال‌ها مظلوم واقع شده و تحت سایه دوتار خراسان و ترکمن قرار گرفته و همه تلاشم این است که از این اتفاق جلوگیری کنم. زیرا به هرحال دوتار در مازندران قدمتی بیش از هزار سال دارد. دوتار مازندران قبلا تنبور بوده و در شاهنامه فردوسی نام آن آمده است. البته پرداختن به جزییات این قدمت زمان و مجال بسیار می‌طلبد. اما به همین اکتفا کنم که در خانواده ما پانصد سال است دوتار می‌نوازد و چطور می‌شود که بگوییم مازندران دوتار نداشته است؟! متاسفانه در همه این سال‌ها و دهه‌ها، کسی به دوتار مازندران نپرداخته و آثار مربوط به آن را ثبت و ضبط نکرده است تا به اواسطه آن، این ساز قدیمی رونق گیرد و به درستی شناسانده شود. می‌دیدم که دوتار مازندران رو به نابودی است. شاهد بودم که استان‌های دیگری دوتارهای خودشان را به جای دوتار استان مازندران جا می‌زنند که اتفاق بسیار بدی است. در همین راستا متوجه این موضوع شدم که صنعت دوتار مازندران نیز در حال از بین رفتن است. اینگونه شد که با مدیرکل به صحبت نشستم و به همت صندوق بیمه کشور انجام امور میسر شد. جالب اینجاست که اغلب دوستان تصور می‌کنند من کارمند صندوق هنرم در صورتی که کارمند هیچ اداره یا بخش دولتی نیستم و به صورت مستقل فعالیت می‌کنم. انجام اینطور کارها برای من جز تماس‌های مکرر و پیام‌های بسیار شبانه‌روزی، عایدی دیگری ندارد و سود و بازخورد آن تشکر و قدردانی بسیار هنرمندان است. از مسئولان مربوطه خواستم تمام دوتارنوازان مازندران را بیمه کنند و بخشی از تشکر و قدردانی‌ها بابت این اتفاق است. 

این بانک صرفا به ثبت و ارائه اطلاعات درباره دوتارنوازان می‌پردازد؟ 

خیر سازندگان دوتار نیز مدنظر هستند. 

دوتارنوازان و دوتارسازان منطقه چقدر از این اقدام استقبال کرده‌اند؟ 

میزان استقبال سازندگان دوتار کمتر از نوازندگان بوده و خودم برای کسب اطلاعات درباره آن‌ها پیگیر امور بوده‌ام. در نهایت تصمیم گرفتم دوشنبه‌ها، راس ساعت ده شب با دوتارسازان برنامه لایو برگزار کنم و حال نیز این برنامه به صورت هفتگی برگزار می‌شود. طی این اتفاق سازندگان دوتار معرفی می‌شوند و مشخصات و آدرس و تلفن آن‌ها توسط من ثبت می‌شود و در ادامه دیگر سازندگان نیز شناسایی و معرفی می‌شوند. این اتفاق خوشحالی دوتار سازان را دربرداشت و باعث شد تعدادی از آن‌ها با تمایل خودشان به ارشاد مراجعه کنند. کلا توجه به قشر ساز سازان که کمتر مورد توجه بوده‌اند، باعث رونق کارشان خواهد شد. 

بانک اطلاعاتی دوتانوازان چه افرادی را پوشش می‌دهد. آیا فقط نوازندگان حرفه‌ای و آن‌هایی که اجراهای رسمی داشته‌اند و به تولید آثار ثبت شده پرداخته‌اند در لیست قرار می‌گیرند؟ 

خیر محدودیتی وجود ندارد و نخواستیم در این زمینه سختگیری کنیم، لذا هنرجویان، نوازندگان و مدرسان امکان ارائه اطلاعات دارند و نامشان در بانک اطلاعاتی دوتارنوازان ثبت خواهد شد. هنرجویانی که حداقل ده تا پانزده آهنگ را بنوازند، نامشان در بانک اطلاعاتی دوتانوازان ثبت می‌شود و بعدا می‌توانیم آن‌ها را درجه‌بندی کنیم. خوشبختانه مدیر کل با این موارد نیز موافقت کردند. 

یکی از مزایای مهم وجود بانک‌های اطلاعاتی، شناسایی هنرمندان گمنام و مستعد است که تعدادشان کم نیست و معمولا ناشناخته می‌مانند، مگر با حضور در جشنواره‌ها که تعداد چنین رویدادهایی زیاد نیست.

کاملا درست است و باید بگویم که تمام حرف و دغدغه من نوازندگان بی‌نام هستند و با وجود بانک‌های اطلاعاتی شناسایی می‌شوند. یکی دیگر از اتفاقاتی که در این زمینه رخ داد و آن را مثبت می‌دانم تقدیر ارشاد از برگزیدگان جشنواره موسیقی جوان امسال است. من پیشنهاد چنین کاری را مطرح کردم و مدیرکل نیز پذیرفت. به نظرم پرداختن به هنرمندان بی‌نام و مستعد و جوان کار ارزنده‌ای است بی‌آنکه هزینه زیادی دربرداشته باشد. برگزیدگان جشنواره موسیقی جوان با دریافت تقدیرنامه‌ای کاغذی کلی خوشحال شدند و انگیزه گرفتند. به هرحال فعالان و هنرمندان جوان عرصه موسیقی به تایید و تحسین مسئولان و مدیران نیاز دارند. حال که بودجه‌ای برای اهدای جوایز نقدی وجود ندارد، می‌توان با ارائه لوحی کاغذی آن‌ها را مورد توجه قرار داد و به ادامه فعالیت ترغیب کرد. در همین راستا این پیشنهاد را نیز مطرح کرده‌ام که قبول شدگان رشته موسیقی در دانشگاه‌ها از سوی ارشاد و مدیر کل ارشاد مورد تقدیر و تشویق قرار گیرند که این اتفاق نیز نتایج مثبتی در برخواهد داشت. 

تشکیل بانک اطلاعاتی درباره دیگر سازهای بومی نیز رخ خواهد داد؟ 

این رویه همچنان ادامه دارد. به تازگی ساز نقاره مازندران را که در اصطلاح محلی به آن دوسرکتن می‌گویند و در حال فراموشی است، مدنظر قرار داده‌ایم تا در این زمینه نیز بانکی اطلاعاتی تشکیل دهیم. طبق برنامه ریزی‌های انجام شده از هفته آینده طی برنامه زنده‌ای که برگزار می‌کنم، همزمان با یک دوتار ساز و یک نقاره ساز مصاحبه می‌کنم و به معرفی آن‌ها می‌پردازم و اطلاعات و آدرسشان را دریافت خواهم کرد. 

به لحاظ بیمه هنرمندان و تسهیلات چه خدماتی به اهالی موسیقی مازندران تعلق گرفته است؟ 

صندوق اعتباری هنر به دوستانی که عضو هستند و کارت هنر دریافت کرده‌اند مبلغ یک میلیون و پانصد هزار تومان کمک هزینه کرونا داده است. خوشبختانه تعداد زیادی از هنرمندان مازندران این وام را دریافت کرده‌اند و این خدمات همچنان ادامه دارد و ارائه می‌شود. 

از فعالیت‌های گروه «آوای تبری» طی چند ماه گذشته بگویید. 

گروه «آوای تبری» از ابتدای بحران کرونا اجراهای صحنه‌ای نداشته و بیشتر تلاشمان این است که در زمینه پژوهش فعالیت کنیم. در همین راستا پژوهش در زمینه موسیقی مازندرانی را آغاز کرده‌ام و از طرفی به آهنگسازی و ساخت اثر نیز می‌پردازم، اما از آنجایی که درآمد موسیقایی نداریم و اجراهای صحنه‌ای نیز تعطیل است، رفتن به استودیو برای ضبط آثار میسر نیست، زیرا مشمول هزینه است. علاوه بر کارهای پژوهشی در بخش آموزش نیز فعال هستم. 

در زمینه برگزاری کنسرت‌های آنلاین فعالیت نداشته‌اید؟ 

این اتفاق چندبار رخ داده و به صورت مجازی در چند فستیوال شرکت کرده ایم. موسیقی مازندران سال‌ها پیش توسط گروه «آوای تبری» در لیست موسیقی ملل ثبت شده و به همین دلیل همواره دعوت‌هایی در قالب ایمیل مبنی بر شرکت درجشنواره‌ها برایم ارسال می‌شود. ما نیز از اینگونه دعوت‌ها استقبال می‌کنیم و به زودی اخبار دقیق آن‌ها منتشر خواهد شد.