به گزارش ایسنا پروفسور دکتر قاسم آهنگری، متخصص ایمونوژنتیک و عضو هیات علمی پژوهشگاه مهندسی ژنتیک و زیست فناوری در وبینار “واکسن کووید-۱۹، دکترین واکسیناسیون جهانی” با بیان اینکه این ویروس در سایز ۱۲۰ نانومتر که از سال گذشته شیوع یافت، توانست کل جامعه جهانی را درگیر کند، گفت: ویروس کرونا از سال ۲۰۱۹ از ووهان چین یعنی در جایی که در سال ۲۰۱۵ توانست مجوز راه اندازی آزمایشگاه ویژه را دریافت کند، آغاز شد.
وی تمرکز مطالعات این آزمایشگاه ویژه را زیست سازه وارها دانست و ادامه داد: این ویروس از این شهر به جهان سرایت یافت، ولی کشور چین توانست با سرعت شیوع آن را کنترل کند؛ اما این ویروس همچنان کل دنیا را در می‌‎نوردد، به گونه‌ای که در مدت کوتاهی کرونا به همه کشورها نفوذ کرد.
آهنگری با تاکید بر اینکه منحنی شیوع این ویروس در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ روند افزایش داشته است و همچنان این روند افزایشی ادامه دارد، خاطر نشان کرد: محققان حوزه اپیدمیولوژی بر قدرت سرایت و انتشار این ویروس تاکید دارند، ضمن آنکه برای این بیماری نه دارو و نه واکسن اختصاصی ارائه نشده است و هر آنچه که تاکنون برای درمان عرضه شده، نشان داده است که بیشتر روش‌های نگهدارنده است تا درمان.
عضو هیات علمی پژوهشگاه مهندسی ژنتیک و زیست فناوری کشف ژنوم انسان با سرمایه گذاری ۶ میلیارد دلاری امریکا را بزرگترین دستاورد بشر دانست و یادآور شد: شناسایی ژنوم انسان موجب شد تا محققان با سرعت بیشتری بتوانند اقدام به تولید واکسن کرونا کنند.
وی با تشریح عملکرد ویروس کرونا پس از وارد شدن به بدن، توضیح داد: محققان با استفاده از روش‌های PCR موفق به شناخت ساختار ژنتیکی این ویروس شدند و این یافته به آنها در تشخیص و شناسایی این بیماری کمک کرد.
این محقق حوزه ایمونوژنتیک تاکید کرد: مطالعات نشان می‌دهد که این ویروس ۶ تا ۷ روز در بینی، ۸ روز در داخل اشک، ۱۲ روز در ادرار و ۳ ماه در مدفوع ماندگاری دارد؛ از این رو است که برخی از افراد در حالی که ناقل این ویروس هستند، ولی علایمی ندارند که این خطرناک‌ترین نوع انتقال محسوب می‌شود.
آهنگری، با اشاره به تولید اولین واکسن توسط “ادوارد جنر” و پس از آن “لویی پاستور” و سایرین، اضافه کرد: در واکسن‌های کلاسیک که بر اساس ویروس‌های ضعیف شده است، ایمنی محافظتی ماندگاری را ایجاد می‌کند، ولی این موضوع در واکسن‌های کرونا هنوز تکمیل نشده و نیاز به مطالعات بیشتری دارد.
وی تولید واکسن کرونا در کوتاه‌ترین زمان را از دیگر ویژگی این واکسن نام برد و اظهار کرد: معمولا یک واکسن به مدتی حدود ۱۲ سال نیاز دارد تا تاییدیه FDA را دریافت کند، ولی اغلب واکسن‌های تولید شده برای بیماری کووید-۱۹ یا تایید ملی دارند یا تاییدیه اضطرار (EUA) دریافت کردند که دلیل آن غلبه بر پاندمی کرونا است.
آهنگری، با اشاره به جزئیات واکسن‌های تولید شده در دنیا، خاطر نشان کرد: گروه اول واکسن‌ها استفاده از RNA و ترجمه و ساخت پروتئین در داخل سلول میزبان است که کمپانی‌های “فایزر بیوان تک” و “مدرنا” در این زمینه فعال هستند و اخیرا مجوز اضطراری EUA یا Emergency Use Authorization و نه بر اساس مجوز FDA برای استفاده دریافت کردند.
وی گروه دوم واکسن‌ها را مربوط به کمپانی “استرازانکا” و “اکسفورد” دانست که بر اساس وکتور تولید می‌شوند و افزود: واکسن‌های تولیدی این شرکت‌ها مشکلات دمایی منهای ۷۰ درجه سانتی‌گراد را ندارند، به طوری که کمپانی جانسون ادعا می‌کند که این واکسن به مدت ۳ ماه در دمای ۲ تا ۴ درجه سانتی‌گراد در یخچال و منفی ۲۰ درجه سانتی‌گراد در فریزر به مدت دو سال قابل نگهداری خواهد بود.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ژنتیک، اضافه کرد: گروه سوم، واکسن‌های کرونای تولید شده واکسن‌های روسی و چینی هستند، ضمن آنکه باید اعلام شود کشور روسیه از زمان جنگ سرد دارای بزرگترین بانک بی نظیر وکتور در دنیا است و این دو کشور دارای مجوز EUA برای واکسن‌های تولیدی خود نیستند و تنها مجوزهای ملی (National Approved) را دریافت کردند.
به گفته این محقق، دسته چهارم واکسن‌های کرونای تولید شده، واکسن‌های ضعیف شده هستند که در این فرم که فرم کلاسیک واکسن سازی محسوب می‌شوند، ویروس کاملا ضعیف شده و یا غیر فعال که حاوی کل اجزای ویروس است، تزریق می‎شود.
آهنگری با بیان اینکه کشورهای مختلف استراتژی‌های مختلفی دارند، به گونه‌ای که برخی از آنها مدعی حرکت به سوی هر چهار گروه هستند و بعضی یک و یا دو الگو از چهار مدل تولید واکسن را انتخاب کرده‌اند، گفت: اینکه این واکسن‌ها مورد تایید هستند، باید تاکید شوند که کلیه این واکسن‌ها تنها مجوز اضطرار را دریافت کردند، ولی مجوز تایید نهایی FDA را ندارند و شرکت‌های واکسن ساز به نتایج مربوط به اثربخشی آنها بسنده کردند.
وی اضافه کرد: بر اساس اطلاعات جهانی وضعیت ۸ واکسن‌ جهانی تولید شده به این شرح است:

ردیف
نام واکسن
کشور سازنده
تعداد تقاضای جهانی

۱
فایزر و بیوان تک
مشترک آمریکا و آلمان
۶۱ کشور

۲
آکسفورد-استرازانکا
مشترک سوئد و انگلیس
۴۱ کشور

۳
مدرنا
امریکا
۲۷ کشور

۴
Sinopharm Beijing سینوفارم پکن
چین
۱۰ کشور

۵
Gamaleya (Sputnik)
روسیه
۹ کشور

۶
Sinovac
چین
۶ کشور

۷
sinopharm-Wuhan سینوفارم ووهان 
چین
۲ کشور

۸
Baharat Biotech (Covaxin)
هند
یک کشور

وی به بیان آنالیزهای تاییدی مورد نیاز آینده این واکسن‌ها پرداخت و گفت: اولین داده مورد نیاز درباره واکسن کرونا Age Stratification  است به این معنا که در تمام گروه‌های سنی به تفکیک باید اطلاعات اثربخشی واکسن و واکنش سیستم ایمنی بدن وجود داشته باشد، به طور مثال به صورت تفکیک شده پاسخ ایمنی در گروه‌های کودکان، بالغین، میانسالان، افراد سالخورده و گروه کهنسالان اعلام شود.
آهنگری عامل Absolute Risk Reduction یا ARR را از دیگر فاکتورهایی دانست که جوامع جهانی نیازمند دسترسی به اطلاعات آن هستند و توضیح داد: ARR یکی از فاکتورهای مهم برای ایمنی زایی است. هر چند تمرکز بیشتر شرکت‌ها بر روی این فاکتور است، ولی این فاکتور برای قضاوت نهایی در خصوص اثربخشی این واکسن کافی نیست.
انتهای پیام