برنامه‌های ارائه‌شده برای اداره کشور تا وقتی «شفاف و مشخص»، «قابل سنجش»، «واقع‌بینانه» و «زماندار» نباشد، بیشتر بیانیه‌های عوام‌فریبانه‌ای است که روی اصل فراموشی انسان‌ها، حساب باز کرده است. پس بی‌دغدغه حرف می‌زنند. وعده می‌دهند، به عمل نمی‌رسانند، می‌آیند و می‌روند، بی‌آنکه آب از آب تکان بخورد. بی‌آنکه توسعه‌ای فراگیر و رفاهی در خورِ شأن ایران و ایرانی رقم خورده باشد!
١- راستی تا به حال کسی به این پرسش پاسخ داده که چرا بیش از ۴ دهه است که تولید نفت ایران به بالاتر از ۴ میلیون و  ۲۰۰ تا ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز نرسیده است!؟ آن هم با وجود ذخایر عظیم نفتی موجود در ایران! می‌دانید که ایران با بیش از ۱۵۵ میلیارد بشکه ذخایر اثبات‌شده نفت، دارنده چهارمین ذخایر نفتی دنیاست. ماجرا آنجا برایتان جالب‌تر خواهد شد که بدانید میانگین بالاترین تولید نفت ایران در دو، سه دهه اخیر، براساس گزارش‌های منابع بازار نفت، کمتر از ۴ میلیون بشکه در روز بوده است. واقعاً برایتان سؤال نشده که چرا؟
٢- پرسش بالا، وقتی برایم جدی‌تر شد که دریافتم براساس برآوردهای وزارت نفت، ایران می‌تواند روزانه حداقل شش‌ونیم میلیون بشکه نفت تولید کند. می‌دانید این یعنی چه؟ من به تولید کنونی نفت ایران، تحت شرایط تحریم کاری ندارم که براساس آخرین آمار دبیرخانه اوپک درماه آوریل، ۲ میلیون و ۳۹۳ هزار بشکه در روز بوده است، همان ظرفیت حدود ۴ میلیون بشکه‌ای پیش از تحریم‌ها را مبنا قرار می‌دهم. اگر تولید نفت ایران به شش‌ونیم میلیون بشکه در روز برسد، یعنی ۲.۵ میلیون بشکه بیشتر، می‌دانید چه ثروت عظیمی برای توسعه ایران عزیز خلق می‌شود؟ (البته اگر عقل درست خرج کردنش را داشته باشیم!)
٣- تولید نفت ایران در سال ۱۳۵۳، بالای ۶ میلیون بشکه در روز را هم ثبت کرده است. تازه با فناوری‌های ۵۰ سال پیش. این را هم مدنظر قرار دهید که در این پنج دهه میدان‌های بزرگ نفتی هم در ایران کشف‌شده و به ذخایرمان افزوده شده است!
۴- رسیدن به تولید روزانه شش‌ونیم میلیون بشکه‌ای، الزاماتی دارد. باید سیاست خارجی درستی داشته باشیم تا بتوانیم سرمایه جذب کنیم. روابط دیپلماتیک صحیح و متعاملی با کشورهای مختلف لازم داریم. سرمایه از تنش گریزان است. نظام اقتصادی داخلی با ثبات، همراه با سیاست‌های قابل پیش‌بینی اقتصادی، پولی و مالی لازم داریم. ثبات اجتماعی و خیلی مؤلفه‌های ریز و درشت دیگر نیز از ملزومات توسعه است. صد البته که با وجود فساد، در هیچ اقتصاد و صنعتی، توسعه رخ نمی‌دهد. همین‌ها کافی است که نتیجه بگیریم برای رساندن تولید نفت ایران به شش‌ونیم میلیون بشکه در روز، خیلی چیزها باید درست شود. واقعاً خیلی چیزها! «خواستنی ملی» هم می‌خواهد.
۵- حالا متوجه شدید که چرا می‌گویم «مترِ شش‌ونیم میلیون بشکه‌ای!» چون می‌تواند متری برای اندازه‌گیری عملکرد کشور در همه حوزه‌ها باشد. کوتاه و سربسته بگویم. این‌طور نیست که کشورهای دیگر از رسیدن تولید نفت ایران به شش‌ونیم میلیون بشکه خوشحال باشند و استقبال کنند. از برخی کشورهای همسایه گرفته تا کشورهای غیرهمسایه! پس ممکن است هر کدام بازی‌های خودشان را برای مانع‌گذاری در این مسیر داشته باشند.
۶- اهمیت تبدیل نفت زیرزمین به ثروت روی زمین آنگاه پررنگ‌تر می‌شود که توجه داشته باشیم سیاست‌های رسیدن به تولید کربن صفر تا ۲۰۵۰ میلادی، در دنیا بسیار جدی پیگیری می‌شود. یعنی اینکه پنج دهه بعد، نفت ممکن است اهمیت دوران فعلی را نداشته باشد. از همین جاست که کشورهای مختلف به فکر افتاده‌اند هرچه سریع‌تر میدان‌های نفتی‌شان را توسعه دهند و پول حاصل از افزایش تولید نفت را صرف توانمندسازی اقتصاد و توسعه ملی‌شان کنند.

رضا زندی
روزنامه نگار و تحلیلگر حوزه نفت و انرژی
منبع: روزنامه همشهری