حسن سبحانی-اقتصاددان

 تأکید بیش از سی‌ساله من بر ظالمانه بودن نظام اقتصادی سرمایه‌داری که مبتنی بر بهره است و انکار مقامات اقتصادی و سیاسی کشور از طریق اتخاذ رویه سکوت در قبال آن، این روزها که فضای اقتصادی جهان متأثر از شیوع ویروس، به تعطیلی و رکود تهدید و یا عملاً زمین‌گیر شده، یک بار دیگر موضوعیت یادآوری یافته است.آنچه ما می‌گوییم این است که تا زمانی که صاحب پول ریسک سود و یا زیان مشارکت پولش را در تولید کالا و یا خدمت نپذیرد و تحت هر شرایطی، حتی اگر شرایط مبنی بر لزوم تعطیلی تولید و یا توقف فعالیت بانک‌های به‌اصطلاح تجهیزکننده پول باشد، با اطمینان بهره پول و بهره بهره پول و… خود را دریافت کند و همزمان و در کنار وی بدنه کارگری و نیروی انسانی، در معرض ریسک بیکاری موقت یا دائمی باشد، بساط این نظام استثماری برچیده نمی‌شود.قرائن حاکی از آن است که گویا ادامه چگونگی سیاستگذاری در نظام پولی کشور و رویکرد اقتصادی مبتنی بر حفظ بهره و نرخ آن که جسورانه آن را نرخ سود نامیده‌اند، علی‌رغم رکود و کاهش نسبی فعالیت‌های حتی متکی بر تقاضا برای پول، به‌قوت خویش باقی است و صاحبان پول، علی‌رغم شرایط حادث‌شده همچنان از طریق نظام بانکی بهره پول خود را دریافت خواهند کرد و این در حالی است که حتی در کشورهای سرمایه‌داری پیشرفته که نرخ بهره به‌دلیل تعادل بازارها، در اقتصادهای‌شان بسیار کم است با درک شرایط اقتصادی حادث‌شده، همان نرخ‌های کم نیز، مشمول تغییراتی شده است.نکته قابل تأمل این است که اقتصاد ایران، نگرانی صاحبان پول از دریافت بهره پول‌هایشان و یا کاهش نرخ‌های معمول آنها را، در حصار امن ذهنیت مقامات اقتصادی مبنی بر لزوم حفظ نرخ، حتی در شرایط نامناسب فعلی، بلاموضوع کرده است و این در حالی است که نیروی کار و میلیون‌ها انسان عمدتاً بیکار و بی‌پول به‌اصطلاح «گنجشگ‌روزی»، حداقل باید در شرایط این روزها تحقیر قهری ناشی از حمایت‌های اجتماعی را (که امر لازمی هم هست) تحمل کنند تا امکان گذران روزمره زندگی و تأمین هزینه‌ها را داشته باشند.باید روابط ظالمانه موجود بین نیروی کار و صاحب سرمایه پولی به هم بریزد و قید سهیم بودن صاحب پول در سود و زیان سرمایه‌گذاری (و نه وام بانکی) اجرایی شود تا هم نیروی کار قدر ببیند و استثمار تلاش و خلاقیت یدی و دماغی او خاتمه یابد و هم در عین حال صاحب سرمایه (و نه پول)، متناسب با سود و زیان حاصله و نه بهره خنثی به شرایط، مورد بی‌مهری قرار نگیرد.