محمدرضا اکبری-کارشناس انرژی

قیمت منفی نفت به این معنا نیست که تولیدکنندگان هم نفت و هم پول را به متقاضیان می‌دهند. بلکه بدین معنا است که وقتی تولیدکنندگان مجموع هزینه و درآمد خود را محاسبه می‌کنند، هزینه‌های تمام شده آنها بیشتر از درآمدها است و در نتیجه به ازای هر بشکه نفت تولید شده مثلا ۲۰ دلار ضرر دیده‌اند و به بیان دیگر انگار هر بشکه نفت را به قیمت ۲۰- دلار به فروش رسانده‌اند.یعنی تولیدکننده برخی هزینه‌ها مثل هزینه اجاره مخزن برای ذخیره‌سازی، انتقال، فرآورش اولیه، حقوق و دستمزد کارکنان و … را باید پرداخت کند و از طرفی از طریق فروش نفت نیز درآمدی کسب خواهد کرد و در صورتی که محاسبات مربوط به سود انجام می‌شود، در نهایت سود تولیدکننده به ازای تولید هر بشکه نفت منفی خواهد شد.البته اخباری که دیشب درباره قیمت منفی نفت منتشر شد؛ متاثر از جو روانی ایجاد شده بود؛ زیرا همین امروز هم قیمت نفت منفی نبود و بشکه‌ای حدود ۱.۳۳ دلار خرید و فروش میشد و به طور کلی قیمت منفی اصلا معنایی ندارد و نهایتا در اثر سقوط قیمت، قیمت نفت به صفر خواهد رسید و هیچگاه قیمت منفی نخواهد شد.در شرایط فعلی تولیدکنندگان نفت نیز نمی‌توانند در چاه‌های نفت را ببندند زیرا با این کار به میدان نفتی آسیب خواهد رسید و هزینه باز کردن دوباره چاه نفتی خیلی بیشتر از حالتی است که شما نفت را با قیمت صفر دلار به فروش برسانید.به طور علت اصلی سقوط قیمت نفت، شیوع ویروس کرونا است و حتی قبل از آن نیز بازار نفت با مازاد عرضه ۳ میلیون بشکه‌ای مواجه بود که اگر نفت ایران و ونزوئلا را نیز در نظر بگیریم می‌توان گفت در بازار نفت به صورت بالقوه با ۸ میلیون بشکه مازاد عرضه مواجه بوده است. با شیوع کرونا تقاضای جهانی نفت کاهش پیدا کرد و مازاد عرضه نسبت به تقاضا افزایش یافت و در نتیجه قیمت نفت سقوط کرد.اما درباره اینکه چرا روز گذشته ناگهان قیمت نفت منفی شد باید توجه داشت که بیستم هر ماه میلادی، زمان سررسید تسویه معاملات بازار فیوچر است. یعنی اگر شما بخواهید بیستم ماه آینده محموله نفت را تحویل بگیرید باید بیستم این ماه مبلغ آن را واریز کنید. در نتیجه اگر فردی که برگه معامله فیوچر ماه آینده را دارد نتواند خریداری پیدا کند که برای ماه آینده متقاضی خرید فیزیکی نفت باشد؛ آن فرد یا باید معامله ماه آینده را برگشت بزند و جریمه آن را پرداخت کند و یا قیمت آنقدر پایین بیاید که برای آن مشتری پیدا شود.در حال حاضر تمام مخازن ذخیره‌سازی دنیا تکمیل شده است و این موضوع تنها مربوط به آمریکا هم نیست. در حال حاضر کشورهای تولیدکننده، نفت خود را روی آب نگه‌می‌دارند. مثلا آمریکا الان حدود ۱۵۰ میلیون بشکه نفت روی آب دارد و تمامی مخازن زیرزمینی آن اشباع شده است. یعنی می‌خواهم بگویم که مخازن ذخیره‌سازی کل دنیا تکمیل است و با توجه به نبود تقاضا، برای عرضه‌های موجود خریداری وجود ندارد. در نتیجه تنها راهکار موجود این است که در چاه‌های نفت بسته شود تا قیمت بیش از این سقوط نکند.قیمت نفت در آینده، بستگی به قاطعیت کشورهای تولیدکننده در کاهش عرضه نفت در بازار دارد. در حال حاضر مازاد عرضه در بازار چیزی حدود ۲۷ میلیون بشکه است و اگر کاهش عرضه صورت نگیرد؛ قیمت نفت به صفر نزدیکتر و نزدیکتر خواهد شد. البته در حال حاضر تمامی مخازن ذخیره‌سازی نفت کشورها اشباع شده است و حتی اگر واکسن کرونا نیز کشف شود، سرازیر شدن نفت این مخازن به بازار نفت، قیمت را همچنان پایین نگه خواهد داشت.