با گذشت بیش از هفت سال از تصویب قانون هوای پاک، آلودگی هوای تهران همچنان نفس‌گیر است و هر سال جان هزاران نفر را می‌گیرد. در حالی که این قانون برای کاهش آلودگی‌ها تدوین شده، چرا همچنان اجرایی نمی‌شود و چه موانعی مانع از اجرای آن هستند؟

به گزارش کیوسک‌خبر، از زمان تصویب قانون هوای پاک در سال ۱۳۹۶، تهران همچنان با آلودگی‌های شدید هوا دست‌وپنجه نرم می‌کند. مطابق آمارهای رسمی، تنها در تهران، سالانه حدود ۴ تا ۷ هزار نفر به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این عدد، زنگ خطری برای مسئولان است که اهمیت اجرای قانون هوای پاک را نشان می‌دهد، اما هنوز اقدام جدی و عملیاتی از سوی نهادهای متولی صورت نگرفته است.

این قانون که دربردارنده ۳۴ ماده و ۲۹ تبصره است، اجرای برنامه‌های متعددی را برای کاهش آلودگی‌ها بر عهده ۲۳ دستگاه از جمله وزارتخانه‌های نفت، نیرو، صمت، و سازمان‌های حفاظت محیط زیست و استاندارد قرار داده است. اما علی‌رغم این برنامه‌ها و گذشت سال‌ها از تصویب قانون، هوای پاک همچنان برای شهروندان تهرانی یک آرزو باقی مانده است. وارونگی هوا در فصول سرد سال، هوای تهران را به حدی آلوده می‌کند که کودکان، سالمندان و افراد با بیماری‌های زمینه‌ای بیشترین آسیب را می‌بینند و آمار بیماری‌های تنفسی، قلبی و ریوی در حال افزایش است.

سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری تهران بارها تأکید کرده‌اند که آلودگی هوا یکی از بزرگترین تهدیدها برای سلامت عمومی است، اما به نظر می‌رسد که عدم تأمین منابع مالی کافی و هماهنگی میان دستگاه‌ها، اجرای کامل قانون را به تأخیر انداخته است. به‌گفته سمیه رفیعی، رئیس کمیته محیط زیست مجلس، در سال ۱۴۰۲ حدود ۳۰ هزار نفر در سطح کشور به دلیل آلودگی هوا فوت کرده‌اند، اما با این حال، تنها ۱۲ درصد از مفاد قانون هوای پاک در سطح کشور اجرایی شده است. این تأخیر، پرسش‌های بسیاری را درباره‌ی دلایل عدم اجرای مؤثر قانون هوای پاک برانگیخته است.

استاندار تهران نیز در واکنش به این بحران، جمعیت متراکم و مشکلات مرتبط با ترافیک، مهاجرت و چالش‌های دیگر را به‌عنوان عواملی ذکر کرده که موجب تشدید آلودگی هوای تهران شده‌اند. وی تأکید کرده که هماهنگی و نظارت بیشتر بر دستگاه‌های مسئول در دستور کار استانداری قرار دارد و جلسات متعددی برای نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها برگزار خواهد شد.

بر اساس داده‌های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، پایتخت‌نشینان تنها ۵ روز هوای پاک را در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ تجربه کردند و در بیشتر روزها، کیفیت هوا در وضعیت «ناسالم برای گروه‌های حساس» یا «ناسالم برای همه افراد» قرار داشت. این وضعیت در حالی است که شاخص کیفیت هوا با حدود ۱۷۶ تکلیف مشخص، شرایط لازم برای جلوگیری از آلودگی‌های بیشتر را تعیین کرده است، اما تا زمانی که تمامی دستگاه‌های مسئول به وظایف خود عمل نکنند، راه به جایی نخواهد برد.

بنابر شاخص‌های بین‌المللی، کیفیت هوا در بازه‌های مختلف به دسته‌های پاک، قابل قبول، ناسالم برای گروه‌های حساس، و ناسالم برای همه دسته‌بندی می‌شود، و با توجه به آمارهای کنونی، تهران هنوز فاصله زیادی با رسیدن به استانداردهای بهداشتی دارد. به نظر می‌رسد که برای مقابله با این چالش، نیاز به تخصیص بودجه کافی، شفافیت بیشتر و برخورد با مدیرانی است که در اجرای برنامه‌های مربوط به کاهش آلودگی کوتاهی کرده‌اند.

سؤال اساسی این است که آیا جان هزاران شهروند کافی نیست تا اراده‌ای جدی برای اجرای قانون هوای پاک در کشور شکل بگیرد؟ یا اینکه باز هم چالش‌های زیرساختی، کمبود منابع مالی و عدم هماهنگی میان دستگاه‌های مسئول مانعی برای تحقق هوای پاک در تهران خواهند بود؟